De culturele fietsroute Dokkum en Raard Naam: Lisa de Jong en Marije Hoogterp Klas: 4HE Vak: CKV Datum: 21'11'14 Inhoudsopgave Inleiding Blz. 2 Het Admiraliteitshuis Blz. 3 & 4 Het oude stadhuis Blz. 5 & 6 Het Dokkumergrootdiep en Kleindiep Blz. 7 & 8 De hervormde kerk en het Oerka museum Raard Blz. 9 Het Elfstedenbeeldje in Raard Blz. 10 Interview met kunstenaar Andy Scott Blz. 11 & 12 Interview met kunstenaar Andy Scott (Nederlandse vertaling) Blz. 13 Onze mascotte Blz. 1 Inleiding Onze kunstroute is bedoeld om op te fiets te worden gemaakt, maar het zou ook gewandeld kunnen worden. Het begint in Dokkum, bij het Admiraliteitshuis op de Diepswal, loopt daarna naar het oude stadhuis en dan ondertussen ook meteen naar het Dokkumergrootdiep en Kleindiep want dat ligt ook op de Zijl. Daarna ga je naar de molen de Zeldenrust op het Bolwerk. Vervolgens loopt de route door naar Raard, in Raard bevindt zich een kerk, waarin het Oerkamuseum zit. Ten slotte fiets of wandel je naar het Elfstedenbeeldje van Dokkum, maar dat staat in Raard. Op het fietspad langs de Ee kun je weer terug gaan naar Dokkum. Taakverdeling: We zijn 6 weken met de kunstroute bezig geweest. De eerste week hebben we ideeën bedacht en de taken verdeeld. Ook hebben we alvast informatie en goede sites opgezocht. Toen we aan het zoeken waren kwamen we een beeld van een Fries paard tegen van 3 meter hoog van de kunstenaar Andy Scott, deze stond in het Fries Museum. In 2018 komt dit paard op de Afsluitdijk te staan. Dan wordt het paard niet 3 meter hoog, maar 21 meter! Dit vonden we erg interessant dus we hebben Andy Scott een mailtje gestuurd om te vragen of hij een interview met ons wou afleggen. We konden dit interview niet mondeling doen omdat hij in Schotland woont. Hij reageerde enthousiast op ons mailtje en we hebben het interview met hem gehouden. De vragen bedenken en ze vertalen in het Engels hebben we in de tweede week gedaan. De derde week is Marije begonnen met haar verslag over het Elfstedenbeeldje in Raard en Lisa met het Admiraliteitshuis in Dokkum. De vierde week is Marije bezig geweest met haar verslag over het Oerkamuseum in Raard en Lisa met het stadhuis in Dokkum. De vijfde week is Marije bezig geweest met de molen de Zeldenrust in Dokkum en Lisa met het Dokkumergrootdiep en Kleindiep. De laatste week hebben we het interview vertaald naar het Nederlands, dit was erg veel werk en best lastig. Ook hebben we de folder gemaakt, de 6 locaties bezocht, en het verlag in elkaar gezet. De maquette van het Friese paard van Andy Scott Blz. 2 Het Admiraliteitshuis in Dokkum Het Admiraliteitshuis in Dokkum is in 1618 gebouwd. Van 1618 tot 1645 werd het gebouw gebruikt voor de Admiraliteit van Friesland. Admiraliteiten werden vroeger gebruikt als uitrust plaats voor bemanning van schepen, ter bescherming van de handelsvaart en hielden zich bezig met oorlogsvoering ter zee. Daarom heet het museum ook het Admiraliteitsmuseum. Sinds 1963 wordt het pand gebruikt als onderdeel van het museum. Andere vestigingen van het Admiraliteitshuis staan in Groningen, maar in Dokkum staat het hoofdgebouw. Het Admiraliteitshuis is een streekmuseum, dit betekent dat het museum zich vooral richt op het tentoonstellen van in de streek gemaakte en gebruikte voorwerpen. Het gebouw staat midden in het centrum van Dokkum op de Diepswal 27. Collectie: Geschiedenis van Dokkum In het museum zijn voorwerpen bewaard gebleven van ruim 2000 jaar geleden, zoals gebruiksvoorwerpen, volkskunst, schilderijen en Fries aardewerk. Zilver van Dokkumer goud- en zilversmeden In het museum is een uitgebreide zilvercollectie uit Friesland, waarvan het grootste deel uit Dokkum komt. Voorbeelden hiervan zijn pronkstukken voor op tafel, kerkzilver en typisch Friese geboortelepels. Een van de bijzonderste stukken is een beker van het Dokkumer bakkersgilde uit 1613. Textiel van Friese kostuums, floddermuts en merklappen In het museum is veel textiel bewaard gebleven, deze stukken waren vooral afkomstig van Friese kostuums, floddermutsen en merklappen. Het beste stuk van de merklappencollectie dat bewaard is gebleven, is die uit 1764 van Geesje Suidema, een 12-jarig meisje uit Dokkum. Bonifatius tentoonstelling Bonifatius was een van de belangrijkste kerkhervormers van het Frankische Rijk. Ook was hij bisschop en als heilige verklaart. Dit houdt in dat als hij kwam te overlijden, dat hij dan in de hemel terecht zou komen en dat hij op de lijst der heiligen kwam te staan, dit noemen ze de canon. In 716 trok Bonifatius naar Friesland omdat hij de Friezen wou bekeren tot het Christendom, dit is hem niet gelukt. 38 jaar later probeerde hij dit opnieuw, maar dan met militairen en bewakers. Hierdoor is hij op 5 juni 754 gedood bij Dokkum. In het museum zijn veel beelden van Bonifatius tentoongesteld. Foto's en ansichtkaarten Het museum heeft een bibliotheek die niet zichtbaar is voor bezoekers en in die bibliotheek zijn veel foto's en ansichtkaarten bewaard gebleven Blz. 3 Exterieur van het gebouw: Aan het Admiraliteitshuis zit een ingangspoortje vast, hier staat het getal 1618 op omdat dat het jaar was dat het gebouw gebouwd is. Vroeger had het gebouw een zadeldak, dat is een dak zoals de meeste huizen die hebben, maar het zadeldak is vervangen door een schilddak, dat is bijna hetzelfde als een zadeldak, maar zijn de lange zijden van het dak trapeziumvormig. Interieur van het gebouw: Midden in het museum staan 23 visserstruien. Deze visserstruien zijn afkomstig van de tentoonstelling van Stella Ruhe. Stella Ruhe heeft vorig jaar het boek 'visserstruien' uitgebracht, dit boek kan je in het museum ook kopen. Alle truien zijn gebreid en worden nu tentoongesteld. In Dokkum zijn truien te zien die gedragen werden door vissers uit Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland. Ook zijn er andere gebreide voorwerpen te zien in het museum, deze zijn allemaal met de hand gemaakt en zijn van katoen of wol. Voorbeelden hiervan zijn wollen badpakken, dames- en herenondergoed, kousen, onderrokken en proeflappen. Er zijn ook donkere gebreide poppen te zien uit de periode 1940-1975. Bij deze collectie is ook breigereedschap te zien, zoals breischedes (dit is de verlenging van de breinaald), breidoppen (dit is om de scherpe punt van de naald mee af te dekken) en breipenhouders uit de 19e en 20e eeuw. Tussen de breiwerken zijn foto's geplaatst die iets te maken hebben met breien. Trix de Waal (textielkunstenaar en vrijwilligster van het Admiraliteitsmuseum) heeft een filmproject afgerond dat ze 'Breiende handen' heeft genoemd. De film, waarin vrouwenhanden gefilmd zijn tijdens het breien, wordt in de tentoonstelling vertoond. Van het Fries Museum is een wandkleed met een schip erop te zien, deze is gemaakt in 1938. Het Admiraliteitshuis is logisch ingericht: spullen die betrekking op elkaar hebben, staan bij elkaar en de collecties staan niet door elkaar heen. Het doel en de functie van de opstelling is het tonen van een deel van de geschiedenis. Wat het Admiraliteitshuis eerst zou worden: In 1597 werd een huis dat door Botte Bockema is gebouwd aan de Diepswal in 1556 veranderd naar de Admiraliteit van Friesland. Dit gebouw ging het Oude College heten. Nadat dit gebouw gesloopt werd, is er in 1618 een uitbreiding gekomen aan de Schoolsteeg in Dokkum. Dit gebouw heette niet meer het Oude College, maar het Nieuwe College. Dit pand is gesloopt in 1802. Na het vertrek van de Admiraliteit in 1645 kreeg het gebouw verschillende bestemmingen, zoals de Latijnse school en het armhuis. Na een restauratie in 1961 is het gebouw ingericht als streekmuseum naar plannen van J. Zuidema en A. Baart. Lisa haar mening over het Admiraliteitshuis: Meestal hou ik niet zoveel van musea, maar ik vind het admiraliteitshuis wel een leuk museum. Ik denk dat dat komt omdat het niet zo groot is. Ook omdat het dicht bij me ligt omdat er veel spullen van Dokkum van vroeger bewaard zijn gebleven en dat vind ik wel interessant. Het ligt dicht bij me omdat ik al bijna mijn hele leven in Dokkum woon. Ik ben nu 2 keer in het Admiraliteitsmuseum geweest. Blz. 4 Het oude stadhuis van Dokkum In 1607 besloot het stadsbestuur van Dokkum dat er een stadhuis moest komen, deze bouw heeft 3 jaar geduurd. Het stadhuis staat op De Zijl 2, waar vroeger het Mockemahuis stond. De Zijl heette vroeger de Zeesluis. Het stadhuis is sinds 1984 het gemeentehuis van Dongeradeel, maar er wordt tegenwoordig niet meer vergaderd. In het midden van de 18e eeuw werd het stadhuis te klein, de burgemeester besloot om een extra pand te kopen en dat pand werd zo gebouwd dat de vloeren op de verdiepingen van het pand precies kon worden aangesloten met die van het stadhuis. Daardoor werd het dak ook verplaatst. Dit zou de reden kunnen zijn geweest dat het gebouw niet meer een maniëristische (kunstige) stijl heeft, maar meer een klassieke stijl. Vroeger werd het stadhuis voor andere dingen gebruikt dan nu. De burgemeester woonde in het vroegere stadhuis en er werden belangrijke vergaderingen gehouden in de burgemeesters- en wethouderskamer. , maar tegenwoordig wordt er niet meer vergaderd. Het stadhuis was vroeger het gemeentehuis van Dongeradeel. Nu staat het gemeentehuis ergens anders, namelijk achter het stadhuis, op de Koningstraat 13. Dit gebouw is het gemeentehuis sinds 2004, het is een strak modern kantoor gebouw en is ontworpen door de architect Gunnar Daan. Daan staat bekend als een architect die zich niet bezig houdt met de smaak van de inwoners maar met het oordeel van collega’s. Hierdoor was er een overschrijding van het bouwbudget. Nu worden in het stadhuis veel bruiloften gehouden. Deze bruiloften worden gehouden in de Raadzaal of in de Vroedschapskamer. Justitia beeld en klokkenkoepel Exterieur van het gebouw: Het stadhuis is een langgerekt dwars gebouw. Net iets naast het midden staat de deur van de ingang van het gebouw. Op de helft van de deur is het gebouw symmetrisch. Op het stadhuis zit een gevelsteen, deze is gemaakt van natuursteen. Bovenop de toren stond een windvaan in de vorm van een schip, in 1717 werd deze vervangen door een grotere. Doordat deze vervangen was, kwam er plaats voor een klokkenkoepel. Deze klokkenkoepel is er nog steeds, elk half uur wordt er een liedje gespeeld vanuit de klokkenkoepel. Het gebouw was in maniëristische stijl, dit kun je tegenwoordig alleen nog maar terugzien in de Groene Kamer. Interieur van het gebouw: Het stadhuis is vanbinnen erg mooi. In het stadhuis zijn 4 zalen: de burgemeesterskamer, de Vroedschapskamer de Groene Zaal en de Raadzaal. De burgemeesterskamer De burgemeesterskamer is op de bovenverdieping en hier bevindt zich een soort hele hoge schoorsteen (schouw) in de stijl van rococo. (Dit wordt ook wel de Lodewijk XV stijl genoemd. Het is een bouwstijl uit het midden van de 18e eeuw. De rococo-stijl zijn zwierige, kronkelige figuurtjes. Deze stijl heeft lichte kleuren en rechte lijnen worden voorkomen.) Op deze schoorsteen zit een Harlinger tegeltje, dit tegeltje is afkomstig uit een pand aan de Ee. Blz. 5 De Vroedschapskamer De vroedschapskamer is de mooiste kamer van het stadhuis. De kamer is gedecoreerd met prachtige, glimmende, uitbundige spullen. Voor Dokkum is dit erg belangrijk, omdat deze spullen bijna compleet bewaard zijn gebleven. De Groene Zaal In de Groene Zaal staat een monumentale schoorsteen, deze is gemaakt van zandsteen en is in maniëristische vormen. De schoorsteenbalk is bewerkt en wordt ondersteund door op pilaren geplaatste ionische zuilen, dit lijkt een beetje op de pilaren van de tempels uit Rome. Op de schoorsteenbalk is het stadswapen te zien. De schoorsteen is gemaakt naar een ontwerp van Jacob Lous. De muren in deze kamer zijn beschilderd met goudleer, dit goudleer komt uit 1710. De Raadzaal In de raadzaal zijn schilderijen geplaatst van Daniël Reynes. Deze schilderijen zijn heel groot geschilderd op de muren van de kamer. Op het eerste schilderij is de geschiedenis, de schilderkunst, de oudheid en de Oceaan verbeeldt. De Oceaan is altijd een gevaar voor Dokkum geweest. Het tweede schilderij laat de opkomst van het Christendom zien. Het derde schilderij laat de overwinning tegen de Spanjaarden en de oorlog zien. Ook laat het schilderij zien dat Dokkum protestants werd. Het laatste schilderij laat de bloei van Dokkum zien. De schilderijen die er hangen laten vooral samengevat de roem en dapperheid van de Dokkumers zien. In de raadzaal staat ook een lange tafel met 34 stoelen. Restauraties: Volgens een gedenksteen werd de stadhuistoren in 1717 hersteld door Outger Douwes en Foppe Hessels. Bij de verbouwing in 1935 kreeg het stadhuis een nieuwe lijstgevel, voorzien van een gevelsteen in empire-vormen en een ingang met daarboven een venster met een versierde omlijsting. Het enige wat overgebleven is, is de gevelsteen. Op deze gevelsteen staat het Justitia beeld. Dit beeld is gemaakt door Jacob Lous. Ook is de klokkenkoepel bewaard gebleven, deze is afkomstig uit 1615. Het carillon is uit 1955. Het stadhuis is in 1939 gerestaureerd en voorzien van 18e-eeuwse vensters. In 1967 kwam aan de Hoogstraat een uitbreiding, gevolgd door verdere uitbreidingen in 1983 en 1987. Lisa haar mening over het stadhuis: Ik vind het stadhuis een erg mooi gebouw. Niet alleen van buiten, maar ook van binnen. Ik denk dat ik van de buitenkant de klokkenkoepel en de witte omlijsting het mooist vind. Ik vind het Justitia beeld ook mooi, maar dat ziet er een beetje vies uit. Van de binnenkant vind ik de Raadzaal en de Vroedschapskamer het mooist omdat het er allemaal zo strak en netjes uit ziet. Marije haar mening over het stadhuis Ik vind het een mooi oud gebouw, en dat het ook echt bij Dokkum hoort. Wat ik niet wist van het het stadhuis dat het interieur zo bijzonder was, en ook niet dat het al zo’n oud gebouw is. Het mooiste/meest bijzondere vind ik denk ik het balkon, waarop de mensen die trouwen na het trouwen op staan. Blz. 6 Het Dokkumergrootdiep en Kleindiep Het Kleindiep is een riviertje binnen de stadsgrachten in Dokkum. Dit riviertje loopt van de Dokkumer Ee via de molen Zeldenrust op het Baantjerbolwerk naar de Zijl. Het Dokkumergrootdiep sluit zich hierop aan. Dit was vroeger samen met het Dokkumerdiep de verbinding tussen de stad Dokkum en de zee want het grootdiep liep vanuit de Lauwerszee tot aan Dokkum. Het Dokkumergrootdiep en Kleindiep vormen samen met de Zijl een belangrijk gebied in het midden van Dokkum. Samen als geheel worden ze beschermd als Rijksmonument. Dit zijn belangrijke dingen van vroeger die worden bewaard omdat het mooi is, het van belang is voor de wetenschap of voor de cultuurhistorische waarde. In dit geval is het voor de cultuurhistorische waarde. Het Dokkumergrootdiep: De lengte van het grootdiep is 11,5 km. De rivier stroomt door Dongeradeel vanaf het Kleindiep in Dokkum tot het Dokkumerdiep bij Dokkumer Nieuwe Zijlen. Bij Engwierum is een grote meander aanwezig, dit is een grote bocht in de rivier. Deze meander heet Oud Dokkumdiep en loopt tussen het Dokkumergrootdiep en Dokkumer Nieuwe Zijlen. De sluis Dokkumergrootdiep is tussen 1725 en 1729 gebouwd. Tijdens de afsluiting van de Lauwerszee in de jaren 60 van de vorige eeuw werd de sluis omgebouwd tot een sluis waar schepen doorheen kunnen en in de buurt van die sluis werd een sluis met dubbele sluisdeuren voor eb en vloed gebouwd. Deze sluis met dubbele sluisdeuren is bewaard gebleven. Gebruik van het Dokkumergrootdiep: Dokkumergrootdiep Het Dokkumergrootdiep was voor de stad Dokkum een belangrijke rivier voor schepen, het was de verbinding Lauwerszee maar de afsluiting bij Dokkumer Nieuwe Zijlen bracht daar verandering in. Het grootdiep werd gebruikt als buitenhaven voor de schepen die handel dreven. Tegenwoordig is de rivier nog steeds erg belangrijk in de waterhuishouding van Friesland en voor het varen omdat het een verbinding is tussen Dokkum en het Lauwersmeer. Tijdens de Admiraliteitsdagen ligt de gracht van Dokkum helemaal vol met versierde, historische schepen. In 2011 was er een wedstrijd van de HSSN. Dit is de stichting Historische Sluizen en Stuwen Nederland. Deze stichting zet zich in voor het behoud van cultureel erfgoed, restauratie en herstel van historische, waardevolle sluizen en stuwen. De sluizen werden beoordeeld op de kwaliteit van de restauratie, de mate van herstel, de kwaliteit van de omgeving en de manier waarop politiek en/of maatschappelijk draagvlak is gemakt. De sluis Dokkumergrootdiep werd tijdens deze wedstrijd tweede. Volgens de stichting hoort de rivier bij de meest waardevolle gerestaureerde sluizen in Nederland. Blz. 7 Het Kleindiep: De lengte van het Kleindiep is niet zo groot, en al helemaal niet vergeleken met die van het Dokkumergrootdiep, namelijk maar 0,2 km. is Boven het riviertje heb je 2 bruggen: de Bonte brug en de Witte brug. De bruggen zijn allebei wit en zijn in de vorm van een boog. De bonte brug loopt van de Turfmarkt naar de Vleesmarkt en de witte brug van het Baantjerbolwerk naar het Westerbolwerk. Als je op 1 van deze 2 bruggen staat, heb je een mooi uitzicht over het Kleindiep. Gebruik van het Kleindiep: Tijdens de Elfstedentocht komen de schaatsers de binnenstad binnen op het Kleindiep, ze moeten dan onder de bonte brug door om hun stempel te halen. Bij de stempelpost keren ze dan terug. Bij dit keerpunt is een bankje in de vorm van een houten schaats geplaatst ter herinnering aan de Elfstedentocht. Tijdens de Admiraliteitsdagen wordt er op het Kleindiep een groot podium geplaatst waar dan allerlei bekende zangers of zangeressen op komen treden. Ook is er een keer een priksleewedstrijd geweest. Geschiedenis van het Kleindiep: Kleindiep in 1974 Vroeger werd het Kleindiep gebruikt als losplaats waar schepen die van de zee afkwamen hun handel konden lossen bij de verlaagde kades. Langs de kades stonden pakhuizen, kroegen, fabriekjes en een brouwerij. Deze verlaagde kades staan er nog steeds en zijn te zien. Het Kleindiep werd gebruikt als binnenhaven. Hierbij was het heel handig dat het zo'n brede rivier was. Door dit succes werd er dichtbij de lossende schepen volop handel gedreven, verschillende markten kregen een eigen plaats langs de kade. Tegenwoordig herinneren een paar straatnamen nog aan deze handelsplaatsen, zoals de Vleesmarkt en de Suupmarkt. Op de Vleesmarkt werd vooral vlees verhandeld en op de Suupmarkt vooral zuivelproducten. Suup komt van het Friese woord 'soepe', wat karnemelk betekent. In 1583 werd er in Dokkum een sluis aangelegd; de Zijl. Hiervoor was er ook al in het westen van Dokkum een sluis aangelegd om de invloeden van eb en vloed tegen te houden, deze sluis heette 'Alde Syl'. Aan de rechterkant van de sluis 'de Zijl' was de verbinding met de zee, het Dokkumer Diep. En aan de linkerkant ontstond een zoetwaterverbinding met Leeuwarden. Vroeger heette deze gracht de Leeuwarder Vaart, maar tegenwoordig heet dit de Dokkumer Ee. Lisa haar mening over het Dokkumergrootdiep en het Kleindiep: Ik vond het leuk om een stukje te schrijven over het Dokkumergrootdiep en kleindiep, omdat ik er nog niet zoveel van af wist. Ik dacht dat de rivieren niet cultureel erfgoed waren, maar dat is dus wel zo. Het Dokkumergrootdiep zelfs 2e geworden met een speciale wedstrijd. Ik vind de 2 rivieren mooi om te zien. Ze hebben een hele betekenis van hoe Dokkum vroeger was. Marije haar mening over het Dokkumergrootdiep en het Kleindiep: Ik vind dat het groot en klein diep een mooi beeld geven aan Dokkum, en van de geschiedenis krijg ik het idee dat het diep een soort van het hart van Dokkum was, en dat het iets laten zien van hoe Dokkum vroeger was vind ik ook best bijzonder, dat dat zo bewaard is gebleven. Blz. 8 Johannes de Doper hervormde kerk in Raard, het Oerka Museum Het gebouw heeft een typische vorm van een kerk met toren, ook de locatie is typerend omdat de kerk boven op de terp van het drop Raard staat, wat goed te zien is op de foto. De huid van het gebouw bestaat voornamelijk uit steen. De kerk is twee keer gerestaureerd na de bouw in de 13e eeuw, in 1807 en 1978 Exterieur: Kenmerkend zijn de dikke muren en de kleine (rond)boogvensters, voor de bouwstijl uit de 10e tot 13e eeuw. De kerk staat op een hoge terp en is de dikke muren bestaan uit een groot formaat baksteen. Interieur: De kerk heeft een eikenhouten preekstoel uit 1650 en hiermee een van de opvallendste onderdelen van de kerk is. De kerkruimte en inrichting zijn eenvoudig/sober Interieur: Beeldend kunstenares Irene Verbeek, eigenaar van het museum. heeft de vrije hand gekregen om het interieur van de kerk met haar eigen visie een metamorfose te geven, samen met haar leerlingen en vrienden heeft zij dit gedaan, de muren zijn opnieuw witgekalkt en de balken en planken vloeren zijn in rode en gele okers, aardse kleuren, geverfd. Wat ook een belangrijk onderdeel is van het gebouw is tegenwoorden is het schilderij tongewelf, een in blauwe kleuren geschilderd schilderij met een gouden streep in het midden die een kier naar de hemel symboliseert. Een functie van dit schilderij is dat het de de lengte van het schip accentueert en de ronde romaanse vormen bij het koor van het kerkje uit de dertiende eeuw. Context Het gebouw staat op de terp in Raard, die omgeving zegt ondermeer dat het gebouw waarschijnlijk een van de oudste gebouwen is van het dorp De levensloop van de kerk is niet goed te achterhalen, omdat het al een erg oud gebouw is, maar ik denk dat men er wel vanuit kan gaan dat het gebouw toen het een museum werd wel degelijk veranderd is, dat zie je ook op de foto’s Ik denk dat het gebouw in verschillende waarden veel waard is, Omdat het het dorp zijn aanzicht geeft, dus waarde geeft aan het landschap Ook denk ik dat de historische waarde ook belangrijk is, omdat het een erg oud gebouw is?!?! En de emotionele waarde vind ik lastig in te schatten maar ik denk dat men in het dorp de kerk wel een belangrijk onderdeel vind van het dorp Marije haar mening over Johannes de Doper hervormde kerk in Raard, het Oerka Museum: Ik vind het een mooi gebouw, omdat het iets heel opvallends is in het aanzicht van het dorp maakt zoals het is. Blz. 9 Aukje van Dokkum Evert van Hemert Aukje fan Dokkum, 2007 Bannerhûs, Raard 2007 Toelichtende tekst: rechtstreeks van een site Aukje maakt deel uit van een serie van elf beelden die door de kunstenaar aan de elf steden geschonken zijn, als eerbetoon aan de vrouwelijke deelneemsters aan de tocht der tochten (de elfsteden tocht). Alle beelden staan aan de officiële Elfstedentochtschaatsroute: daar waar de weg het water kruist. Vorm Je ziet meteen wel dat het een beeld is, ook vind ik het duidelijk dat het beeld ambachtelijk gemaakt is omdat het een uniek beeld is. Het beeld is van brons en de sokkel waar het beeld op staat is gemaakt van brons en staal Inhoud Ik denk dat de waarde van het monument het beste uitgedrukt kan worden in de monumentale waarde. De ontwerper had het idee om bij alle Friese 11 steden een beeld te plaatsen Op zijn site lees je dat het een soort betuiging is van zijn respect voor de vrouwen die meededen aan de tocht, de vrouwen dus op een voetstuk zetten Inhoud: Ik denk dat het doel is een monument laten zien bij alle elfsteden, en de andere 10 beelden uit de “reeks” dus met het zelfde doel zijn gemaakt Ik vind dat de kunstenaar zijn doel goed behaald heeft , omdat hij ondanks tegenslagen toch in alle elf steden een beeld heeft gekregen Blz. 10 Interview met kunstenaar Andy Scott Andy Scott heeft al 70 projecten heeft gemaakt. Hij maakt de beelden in zijn galerij in Schotland en ze staan overal in de wereld. Voor de Friese culturele hoofdstad heeft hij een paard gemaakt dat in Leeuwarden in het Fries Museum stond. Dit paard is 3 meter hoog, wordt nagemaakt en wordt dan uiteindelijk 20 meter hoog en komt in 2018 op de Afsluitdijk te staan. We hebben hem via de mail geïnterviewd. 1. When did you start making sculptures? At Glasgow School of Art where I studied between 1982 – 87. I continued to make small works after I graduated but my first major project came in 1997 with "The Heavy Horse" 2. How and why did you start making sculptures? I enjoyed the physical process of making sculpture, the different materials I could try, and the challenges of making three-dimensional art. 3. Which sculpture you made do you like best? I don't have a favourite, but the success of The Kelpies has been amazing. All of my works have particular stories, challenges, people involved etc, so that makes it difficult to select a single artwork. 4. What sort of sculptures do you like the best (to make)? (animals,people or something else) I enjoy all figurative work. By figurative I mean something which is recognisable as a living form, either human or animal. 5. How long does it take to make a sculpture like the one that will be on the afsluitdijk, voor The Friesland Cultural Capital? Every sculpture is different and all take different lengths of time. Some large works happen quickly, some don't. Sometimes a smaller piece, say around 3 metres, takes longer than I expect. The sculpture on the Afstluitdijk will have some serious engineering and financial challenges, so I cannot say how long it will take to make at this early stage 6. What do you tink, distinguishes you from other artists? The accessibility of my sculptures. The hand-built techniques based on skills and dexterity with materials. I guess the style of my work and its visual aesthetic. I have a direct non-pretentious approach to sculpture and visual art. I think that question perhaps would be better asked of people who have commissioned me in the past. 7. How do you choose materials for your works en what sorts do you use? I usually use steel. The materials are often dictated by the budgets available, as some materials are more expensive than others. Also the time: I have become very efficient in some techniques and materials. I also have to consider that the sculptures will have to survive in the weather and many other practical issues. 8. Why have you been selected to make the sculpture for the afsluit dijk? I wasn't selected. I was the only artist considered. The idea evolved together with me. The commissioning group were impressed with previous equine sculptures I'd created, especially the Kelpies project. I have a lot of experience, not only with the subject matter, but also with the complex processes of building large scale sculptures. It was my work, and conversations with me, which inspired them to think about a large scale Friesian horse at that location. 9. How do you feel about beiing selected? I am delighted to be involved in the project. I have enjoyed my visits to the location and my time in Leeuwarden at the start of the year. Blz. 11 10. What is the most honorable sculpture you made? They all have their own meanings and stories. However one sculpture I made was to commemorate a terrible disaster at a football stadium here in Scotland when many people died, so I made a bronze statue for that. It has become a well-known landmark and has a lot of emotional connections with people. 11. What did you want to be when you were little? An artist, or an architect. Or like most little boys in the 1960's, a footballer, an astronaut or a rock star! 12. Did your life change when you started making sculptures and became more famous? No. It is very hard work, and as more projects happened it simply meant I had to work harder. In recent years it has involved some travel to other countries which is a bonus I enjoy. I don't consider myself famous in any sense. Some people know my work which is really nice but I don't think many people know me. 13. How many hours do you work on a sculpture on a average base? That is difficult to answer. A sculpture can take anywhere between three months up to a year. Sometimes longer. But I am usually working on more than one project at a time. I work Monday to Friday from 7 a.m till around 6 or 7p.m. And on Sundays from 10 a.m. till 5 p.m. But my time is also taken by other things such as e-mails and other business activities. 14. How many people are +/- involved in: Making the sculptures? That depends on the size of the sculptures. I have a few very good assistants I hire when I need extra help, so it varies. There are also various other suppliers and processes which involve extra labour. Each sculpture usually has input form at least three or four people. But the bigger the sculpture, the more people are involved. The Kelpies perhaps involved more than a hundred people 15. Placing a sculpture? Most installations involve two or three people, plus the truck driver and crane operators. As above, the bigger and more complicated = more people. 16. Where do you make your works? Most are done at my studio in Glasgow, Scotland. The really big works are done by engineering factories. 17. How do you transport your works? I use trucks and cranes, and if they are going to foreign countries I use a sea-freight shipping company. I have also delivered sculptures by air freight though that is very expensive 18. How many works you made so far? I think my total of projects is now over 70, but that includes a few architectural & streets cape projects 19. Do you only make sculptures or do you also make other sorts of art? At the moment I only make sculptures.  I have no time to make anything else. Blz. 12 Interview met Andy Scott (Nederlandse vertaling) 1. Wanneer bent u begonnen met het maken van beelden? Op de Glasgow school of art, waar ik studeerde tussen 1982 en 1987. Nadat ik geslaagd was ging ik verder met het maken van kleine kunstwerken maar mijn eerste grote project was in 1997, The heavy horse. 2. Hoe en waarom bent u begonnen met het maken van beelden? Ik genoot van het fysieke proces van het maken van de beelden, de verschillende materialen die ik kon proberen en de uitdaging om 3-dimensionale kunst te maken. 3. Welk beeld dat u hebt gemaakt vond het het mooiste? Ik heb geen favoriet maar het succes van The Kelpies was geweldig. Al mijn werken hebben een bijzonder verhaal, uitdaging, betrokkene etc. dus dat maakt het moeilijk om een bepaald kunstwerk te kiezen. 4. Welke soort beelden vind u het leukst om te maken? (mensen, dieren of iets anders) Ik vind al het werk dat herkenbaar is als levende vorm leuk, of het nu mens of dier is maakt mij niets uit. 5. Hoelang duurt het om een beeld zoals die op de afsluit dijk die zal komen voor de Friese culturele hoofdstad te maken? Elk beeld is anders en ze nemen allemaal verschillende tijd. Sommige grote werken gaan snel, sommige niet. Soms heeft een kleiner werk, zo’n 3 meter hoog, meer tijd dan ik dacht. Het beeld op de afsluit dijk zal serieuze uitdagingen hebben in de vorm van financiële uitdagingen en de technische kant van het ontwerpen en maken, dus kan ik niet helemaal zeggen hoe lang het zal gaan duren in dit vroege stadium. Blz. 13 De culturele fietsroute Dokkum en Raard Het Admiraliteitshuis Het Admiraliteitshuis is een klein museum in het midden van Dokkum. Het museum bevindt zich in een aantal historische panden, zoals het zeventiende-eeuwse gebouw van de Admiraliteit van Friesland en Groningen uit 1618. In 1963 vestigde het museum zich in het Admiraliteitsgebouw, waarvan mooie renaissancedecoraties bewaard zijn gebleven. Het oude stadhuis Het oude stadhuis was vroeger het gemeentehuis van Dongeradeel. De burgemeester woonde hierin. Er werden belangrijke vergaderingen gehouden in de burgemeesters-en wethouderskamer. Tegenwoordig worden de Raadzaal en de Vroedschapskamer gebruikt voor bruiloften. Het Dokkumergrootdiep en Kleindiep Het Dokkumergrootdiep hoort bij de meest waardevolle gerestaureerde sluizen in Nederland. De 2 rivieren werden vroeger gebruikt als losplaats voor grote handelsschepen die van de zee af kwamen. Tegenwoordig zijn er nog straten die verwijzen naar het handel drijven van vroeger. Ook loopt de Elfstedentocht over het Kleindiep. De Zeldenrust De hervormde kerk en Oerkamuseum Het Elfstedenbeeldje De route Admiraliteitshuis Diepswal 27 9101 LA Dokkum Het oude stadhuis De Zijl 2 9101 ML Dokkum Het Dokkumergrootdiep en Kleindiep De Zijl 9101 ML Dokkum De Zeldenrust Baantjebolwerk 3 9101 NH Dokkum Hervormde kerk/Oerkamuseum De Buorren 8 9155 AN Raard Het Elfstedenbeeldje Bannerhûs 4 9155 AR Raard